Zeker als je op zoek gaat naar financiering en je banken of investeerders wil overtuigen om met jou in zee te gaan, wordt een businessplan al gauw een must. Maar ook als je helemaal geen commercieel doel voor ogen hebt, kan een businessplan je helpen om strategische keuzes te maken. Door alles (letterlijk) op papier te zetten, krijg je een beter overzicht, orden je je gedachten, en kan je op een gestructureerde manier feedback vragen op jouw plannen. Een businessplan is met andere woorden niet zomaar een verplicht nummertje, maar eerder een tool die je helpt om een doordachte aanpak te hanteren bij het opstarten van je onderneming.

In wat volgt, lees je hoe je van een ruw concept tot een visueel businessmodel komt, dat je vervolgens kan vertalen naar een businessplan.

IN NEGEN STAPPEN NAAR EEN BUSINESSMODEL

Businessplannen zijn vaak heel uitgebreide documenten. Bij het opstellen ervan heeft iedereen zo'n beetje zijn eigen manier van werken. Banken of investeerders hebben uiteraard vooral oog voor de cijfers en de winstprognoses. Mogelijke partners hebben dan weer meer baat bij het hele plaatje, van wat je wil doen tot hoe je dat gaat uitwerken.

Dit klinkt misschien allemaal complex, maar de essentie is niet zo moeilijk. Om jouw activiteit te plannen, hoef je heus geen boek van 200 pagina’s neer te pennen. De Zwitserse managementgoeroe Alex Osterwalder ontwikkelde een tool waarmee je genoeg hebt aan één A4’tje en wat kernwoorden of zelfs tekeningen om je plan uiteen te zetten: het ‘Business Model Canvas’. Door er post-its aan toe te voegen, kan je het totaalplaatje van je activiteit(en) visualiseren.

Starters vertrekken uiteraard van een volledig leeg Business Model Canvas, maar wie al een onderneming heeft, brengt het best zijn huidige manier van werken eerst eens in kaart. Neem nadien een nieuw Business Model Canvas en teken daarop het nieuwe concept uit. Zo kan je het nieuwe project met je bestaande organisatie vergelijken. Dat helpt om het overzicht te bewaren. Zo zie je bijvoorbeeld meteen of er een verschil is in aanbod, of enkel in doelgroep.

Hieronder vind je de negen bouwblokken van het Business Model Canvas. Ze omvatten het concept, de manier waarop je het gaat realiseren en de manier waarop je er geld mee kan verdienen.

Bij elk van de negen vakjes staan enkele richtvragen die je op weg helpen.

• Aanbod: Wat wil je afleveren? Kan je je activiteit duidelijk omschrijven? Wat maakt jouw activiteit anders dan die van de concurrentie? Hoe zou je jouw creaties, producten of diensten beschrijven?
• Klanten: Tot wie richt je je? Kan je een aantal specifieke doelgroepen omschrijven?
• Kanaal: Hoe breng je jouw aanbod tot bij je doelgroep(en)? Doe je dat rechtstreeks, of via een tussenschakel (B2B, B2C, webshop, …)?
• Relatie met je klanten: Hoe zorg je ervoor dat je doelgroep(en) geïnteresseerd blijven in wat je aanbiedt? Hoe onderhoud je je contacten met je doelgroep(en)?
• Inkomsten: Hoe ga je geld verdienen? Maak je grote reeksen van gelijkaardige producten of is elke creatie uniek? Maak je verschillende collecties? Heb je nog andere inkomsten of heb je een verhuurmodel?
• Kernactiviteiten: Wat ga je zelf doen? Denk eraan: voor alles wat je niet zelf doet, zal je partners moeten zoeken.
• Mensen en middelen: Welk materiaal, welke kennis, welk personeel heb je nodig?
• Partners: Alles wat je niet zelf wil of kan doen, moet je uitbesteden aan partners. Denk aan ontwikkeling, productie/uitvoering, marketing, pr,… Wie zijn jouw (mogelijke) partners?
• Kosten: Wat zijn je grootste kosten? Tip: kijk even in de andere vakjes om alvast een idee te krijgen van de belangrijkste kostenposten.

Daarnaast is ook het startkompas van VLAIO een handig document om de haalbaarheid van je project in kaart te brengen. Het startkompas vul je het best in nadat je aan de slag bent gegaan met het Business Model Canvas. Ten slotte kan je bij zo goed als elke bank een template voor een uitgebreider businessmodel downloaden.

EXPERIMENTEER MET JOUW BUSINESSMODEL

Zodra het volledige canvas is ingevuld, kan je gaan experimenteren. Dat is nuttig om zicht te krijgen op de verschillende alternatieven voor jouw concept of de realisatie ervan. Maak minstens twee verschillende versies van jouw Business Model Canvas.

Wat als je nu eens een totaal andere doelgroep zou aanspreken? Stel dat je hippe T-shirts maakt voor tieners, wat zou er dan gebeuren als je je op peuters zou richten? Welke veranderingen zou dat teweegbrengen in de andere vakjes? Creëert het misschien nieuwe opportuniteiten?

EEN BUSINESSMODEL IS NOOIT ‘AF’

Het Business Model Canvas geeft een goed beeld van wat jouw onderneming doet en hoe je werkt. Sommige ondernemers gebruiken het als een houvast voor zichzelf en pinnen het vast aan de muur achter hun bureau. Anderen gebruiken het zelfs in hun interne communicatie.

Wat je er ook mee doet, onthoud dat het nooit ‘af’ is. De wereld rondom jou en jouw bedrijf verandert voortdurend en je kan niet anders dan daarop inspelen. Belangrijk bij het neerschrijven van het model is het ‘plannen’ zelf, en het oog hebben voor veranderende omstandigheden. Door hier bij stil te staan, ontdek je misschien wel nieuwe opportuniteiten die je verder kunnen helpen.

Het is dan ook een goed idee om je businessmodel te beschouwen als een soort ‘helikopteroverzicht’ dat niet alleen beschrijft hoe je waarde creëert, maar dat ook alle facetten in kaart brengt die hierop een invloed kunnen uitoefenen. Zo’n ‘helikopteroverzicht’ impliceert ook dat je regelmatig eens stilstaat bij het totaalplaatje dat je onder jou ziet, op de begane grond. Niet enkel als de zaken er slecht voor staan, maar ook in goede tijden loont het de moeite om (soms kleine) incrementele verbeteringen aan te brengen.

VAN BUSINESSMODEL NAAR BUSINESSPLAN

Als je het Business Model Canvas hebt ingevuld, dan heb je al een stevige, visuele basis voor jouw businessplan. Het ‘helikopteroverzicht’ en de grote lijnen liggen immers vast. Maar een volledig businessplan heeft toch meer om het lijf dan enkel een businessmodel: zo’n businessplan beschrijft niet alleen waar je bedrijf voor staat, wat de doelen zijn en hoe je ze gaat bereiken, maar schept ook duidelijkheid over...

• het team: wie gaat welke stappen zetten en welke rollen opnemen?
• de haalbaarheid, in de vorm van cijfers die aantonen dat er effectief een markt is voor jouw product, wie je potentiële klanten zijn, hoeveel dat er zijn, hoeveel ze bereid zijn te betalen,…
• de financiële aspecten: hoeveel middelen heb je nodig om je plan te realiseren? Op welke termijn verwacht je welke return? Wat is het slechtst mogelijke en het best mogelijke scenario?
• de prijs voor jouw werk, product of dienst
• de materiële aspecten: welke middelen heb je nodig? (Een fabrikant, een atelier, machines, materiaal of andere goederen?)
• de toekomstvisie, gegoten in een vijfjarenplan: hoe zie jij je onderneming evolueren?

Dit lijkt misschien een hele boterham, en je wil ook niet té veel hooi op je vork nemen. Toch haal je het meeste uit je ondernemingsplan als je het zelf schrijft. Op die manier word je immers gedwongen om over alle aspecten van je bedrijf na te denken en je concept helemaal helder te krijgen. 

Nood aan template voor een businessplan? Download het hier!

Voor het financiële luik van het ondernemingsplan kan je je wel laten bijstaan door je boekhouder. Het financieel plan geeft een overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven voor een periode van minstens twee jaar. De belangrijkste onderdelen zijn:

• de balans: een overzicht van de bezittingen (activa) en schulden (passiva) op het einde van het boekjaar
• de resultatenrekening: de verwachte inkomsten en uitgaven voor de periode in kwestie

Bij Tools kan je een handige template vinden voor het opstellen van je financieel plan. 

Naast een algemeen financieel plan is het ook slim een cashflowplanning of kasplanning op te maken. Iets lanceren gaat namelijk vaak gepaard met investeringen of prefinanciering. Je eerste inkomsten volgen pas (een hele tijd) na je eerste uitgaven. Je moet dus goed weten hoeveel startkapitaal je nodig hebt om de eerste maanden of jaren te overbruggen (de cash burn rate in het jargon). Trek voldoende tijd uit om je plan neer te schrijven en ga praten met de relevante partijen om de kosten en opbrengsten zo realistisch mogelijk in te schatten.

Je kan hiervoor gebruik maken van deze praktische cijfertool.

Graag wat hulp bij het opstellen van je ondernemingsplan? Overweeg dan de volgende mogelijkheden:

• advies van Flanders District of Creativity
• een individueel begeleidingstraject. Het UNIZO-traject Starten bestaat uit een mix van individuele coaching en workshops. Je wordt begeleid bij het schrijven van je ondernemings- en financieel plan. Met steun van VLAIO betaal je hiervoor slechts 185 of 221 euro (incl BTW), afhankelijk van de ondersteuning. Meer info vind je op www.unizo.be.