Bear with us a little longer, want onder ‘voortbrengselen’ verstaan we dan weer ‘op industriële of ambachtelijke wijze vervaardigde voorwerpen’, terwijl het ‘uiterlijk’ betrekking heeft op ‘de kenmerken van de lijnen, de omtrek, de kleuren, de vorm, de textuur of de materialen van het voorwerp zelf of de versiering ervan’. Gewapend met deze achtergrond, kan je op zoek gaan naar de voorwaarden die gelden voor de modellen of tekening die jij wil beschermen.

VOORWAARDEN

Jouw model of tekening:

• moet nieuw zijn en een eigen karakter hebben
• mag niet noodzakelijk zijn voor een bepaald technisch effect. De ribbels in een bierglas kunnen bijvoorbeeld niet onder modelbescherming vallen, gezien zij ervoor dienen om het glas koel te houden wanneer je het in je hand houdt.
• mag niet in strijd zijn met de openbare orde of goede zeden

Als je je model wil beschermen, moet je net als bij een merk controleren of het al bestaat. Je kan hiervoor een aantal databanken raadplegen, maar dit volstaat niet. De voorwaarde is namelijk dat het model het nieuw is en een eigen karakter heeft. Dus het is niet alleen belangrijk dat een model nog niet geregistreerd is, maar ook dat het überhaupt nog niet bestaat. Een onderzoek in vakliteratuur, tijdschriften of op het internet is dan ook een must — net als de nieuwste trends in de gaten houden.

WERKWIJZE

Je kan een model of tekening beschermen in de Benelux, in Europa of internationaal. Het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom kan je meer vertellen over de verschillende procedures.

Net als voor merken geldt voor modellen een voorrangsrecht van zes maanden. Dat wil zeggen dat je na het indienen van een Benelux-depot een half jaar de tijd hebt om je model ook in andere landen te beschermen met behoud van die eerste indieningsdatum. Daarnaast heb je een respijtperiode van één jaar, wat concreet betekent dat je na de eerste publiekmaking van je ontwerp nog 12 maanden de tijd hebt om een model aan te vragen. Dit maakt het mogelijk om een product op de markt te brengen en – afhankelijk van hoe groot de interesse is – al dan niet een model te registreren voor extra bescherming. 

Een modelregistratie loopt vijf jaar en is een aantal keer verlengbaar (de exacte aantallen verschillen van land tot land).

Er bestaat ook een automatische modelbescherming in de Europese Unie. Maak je een model publiek, bijvoorbeeld door een handtas of meubel op een beurs of in een tijdschrift te tonen, dan ontstaat er spontaan een niet-geregistreerd uniemodel. Dit wil zeggen dat je gedurende drie jaar kan optreden tegen opzettelijke namaak. Die vorm van bescherming is gratis, maar na drie jaar is het afgelopen én je moet zelf aantonen dat iemand jou opzettelijk gekopieerd heeft. Toch ook enkele nadelen, dus.

KOSTPRIJS

Wat dat mag kosten? Een Benelux-modelregistratie kost je 150 euro voor een periode van vijf jaar. Een uniemodel kan je registreren vanaf 350 euro, terwijl de prijs van een internationaal model afhangt van het aantal landen dat je voor ogen hebt.

Je kon met de steun van de Europese Commissie een SME voucher aanvragen, waarmee je 75% van de registratiekosten van je modelaanvraag in de Benelux of de EU kan terugkrijgen. Ook voor andere landen is er een tegemoetkoming. Je kan de SME-voucher in 2025 opnieuw aanvragen tot wanneer de subsidiepot leeg is.

MODELRECHT VERSUS AUTEURSRECHT

Op objecten of tekeningen die je door modelrecht kan beschermen, rust meestal ook auteursrecht. Je vraagt je dan wellicht af of het nog wel zin heeft om ze nog als model te registreren. Toch biedt zo’n modelbescherming een groot voordeel: bij een dispuut volstaat het om je geregistreerd model te tonen, terwijl je in het geval van auteursrecht ten eerste zelf moet bewijzen dat je werk door auteursrecht is beschermd en ten tweede de datum van je creatie moet kunnen staven. Met andere woorden: dankzij het modelrecht ligt de bewijslast niet langer bij jou, maar bij je tegenpartij.  Het is ook gemakkelijker om een kopie van je werk offline te laten halen op platformen als Amazon via een notice and takedownprocedure wanneer je een modelregistratie hebt. Bij een model is er immers altijd een vermoeden van geldigheid.